Κυριακή 5 Ιανουαρίου 2014

Καλέντουλα: Όμορφη και πολύτιμη...


Γνωστή και ως νεκρολούλουδο, μοσκαρδίνι, αδράχτη της γριάς, πετεινόχορτο ή καλενδούλη, η καλέντουλα είναι από τα πιο γνωστά φαρμακευτικά φυτά.
Οφείλει το όνομά της στο λατινικό «calendae» (που σημαίνει «πρώτες μέρες του μήνα»), καθώς οι αρχαίοι Ρωμαίοι πρόσεξαν ότι ανθίζει τις πρώτες μέρες κάθε μήνα. Στην Ευρώπη την αποκαλούν και «marigold» («Marys Gold», «χρυσάφι της Μαρίας» δηλ., επειδή τα λουλούδια της τα τοποθετούσαν δίπλα στα αγάλματα της Παρθένου Μαρίας). Πολλοί την αποκαλούν και κατιφέ (όμως ο κατιφές ή ταγέτης είναι άλλο φυτό, του γένους Tagetes).
 Η καλέντουλα είναι φυτό μονοετές ή διετές, της οικογένειας Σύνθετα, και μοιάζει με τη μαργαρίτα και το χρυσάνθεμο. Το χρώμα των λουλουδιών της ποικίλει από ανοιχτό κίτρινο έως βαθύ πορτοκαλί. Συνήθως συναντάμε δύο ποικιλίες της: την Calendula officinalis και την Calendula arvensis.

Το θαυματουργό φυτό…
Ήδη από την αρχαιότητα η καλέντουλα αναγνωρίστηκε για τις πολύτιμες ιδιότητές της.
Στην αρχαία Αίγυπτο πίστευαν ότι ξαναδίνει τη νεότητα, ενώ οι ινδουιστές τη θεωρούν ιερό φυτό και σύμβολο ζωής, αιωνιότητα και υγείας. Ακόμη και σήμερα στην Ινδία φτιάχνουν γιρλάντες με τα λουλούδια της και στολίζουν τους βωμούς, τα ιερά και τα αγάλματα των θεών τους.
Στην αρχαία Ελλάδα πίστευαν ότι τα λουλούδια της καλέντουλας, επειδή μοιάζουν με τον ήλιο, φέρνουν καλοτυχία και ευημερία, και έχουν προστατευτικές δυνάμεις απομακρύνοντας το κακό.
Στην αρχαία Ρώμη χρησιμοποιούσαν ένα μείγμα με άνθη καλέντουλας και ξίδι ως καρύκευμα για κρεατικά και σαλάτες, ενώ χρησιμοποιούσαν ένα ποτό με άνθη καλέντουλας και κρασί σε περιπτώσεις δυσπεψίας.
Την περίοδο του Μεσαίωνα τη χρησιμοποιούσαν ακόμη και για ερωτικά φίλτρα και φυλακτά.

 Δραστικά συστατικά και ιδιότητες…
Και τα δύο είδη της έχουν παρόμοιες θεραπευτικές ιδιότητες. Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούνται συνηθέστερα είναι τα άνθη και τα πέταλα.
Περιέχουν καροτένια (πρόδρομος της βιταμίνης Α), βιταμίνη C, πυρίτιο (μέταλλο), πηκτίνες, φλαβονοειδή, αιθέρια έλαια, σαπωνίνες και τερπένια.
Χάρη σε αυτά τα συστατικά τα σκευάσματα καλέντουλας έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές, αναπλαστικές, λευκαντικές, αντιγηραντικές, ενυδατικές, επουλωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.

Πώς χρησιμοποιείται…
Μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε και εξωτερικά και εσωτερικά φτιάχνοντας με τα αποξηραμένα πέταλά της λάδι καλέντουλας, βάμμα ή έγχυμα, για αλοιφές, καλλυντικά προϊόντα και σαπούνια, καταπλάσματα, κομπρέσες ή πλύσεις και λουτρά.
Η πιο γνωστή χρήση της καλέντουλας είναι σε διάφορα σκευάσματα για την αντιμετώπιση δερματικών φλεγμονών και ερεθισμών (τραύματα, μώλωπες, εγκαύματα, και ουλές), αλλά και σοβαρών δερματικών προβλημάτων (έκζεμα, ψωρίαση, ακμή, δερματίτιδα), για τα τσιμπήματα των εντόμων, για τις κρεατοελιές, τους κιρσούς και τις ευρυαγγείες.
Το έγχυμα καλέντουλας θεωρείται σπασμολυτικό, χολαγωγό, εμμηναγωγό, και γι’ αυτό χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις φλογώσεων και πόνων του στομάχου, τονωτικό του ήπατος, για τη δυσμηνόρροια και την αμηνόρροια.
Επίσης, ερευνάται και η αντικαρκινική δράση της, καθώς οι πολυσακχαρίτες που περιέχει φαίνεται ότι ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα.
Ως καλλυντικό προϊόν, είναι κατάλληλη για όλους τους τύπους δέρματος, ιδιαίτερα όμως για το ξηρό, ευαίσθητο ή ερεθισμένο δέρμα, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται σε προϊόντα περιποίησης για μετά την ηλιοθεραπεία, σε after shave, σε λοσιόν προσώπου και σώματος, αλλά και προϊόντα περιποίησης μαλλιών, καθώς τα αφήνει λαμπερά και απαλά. Επιπλέον, ενισχύει το φυσικό χρώμα των καστανών ή κόκκινων μαλλιών δίνοντάς τους κοκκινωπές ανταύγειες.
Τέλος, ακόμη και σήμερα τα άνθη της χρησιμοποιούνται και στη μαγειρική, σε σούπες, ρύζια και σαλάτες, αντί για τον πανάκριβο κρόκο (σαφράν), γι’ αυτό και πολλοί την αποκαλούν «σαφράν του φτωχού».

Αντενδείξεις…
Όπως ισχύει και για όλα τα βότανα, η χρήση της δεν πρέπει να είναι αλόγιστη, γιατί μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται:
  • κατά την εγκυμοσύνη και την περίοδο του θηλασμού,
  • σε άτομα αλλεργικά στο φυτό ή σε περίπτωση ένδειξης αλλεργικής αντίδρασης.

 Καλλιέργεια, συγκομιδή και αποξήρανση…
Μπορούμε να τη φυτέψουμε σε μια ηλιόλουστη γωνιά του κήπου μας, αλλά και σε γλάστρα στο μπαλκόνι μας. Είναι αρκετά προσαρμοστική σε δύσκολες συνθήκες, και ανθίζει σχεδόν όλο το χρόνο (κυρίως από τον Απρίλιο έως και το φθινόπωρο). Το μόνο που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι αγαπά τον ήλιο και την υγρασία.
Τη φυτεύουμε με σπόρους τέλη χειμώνα ή αρχές της άνοιξης, ή το φθινόπωρο. Καθώς έχει πολύ γρήγορη ανάπτυξη, μέσα σε 2 περίπου μήνες από τη σπορά της θα έχουμε τα δικά μας φυτά καλέντουλας.
Ιδανικά, μπορούμε να τη φυτέψουμε ανάμεσα στα λαχανικά του κήπου μας (ντομάτες, αγγούρια, μελιτζάνες, κολοκυθάκια, πατάτες ή φράουλες) καθώς τα προστατεύει απομακρύνοντας πολλά ανεπιθύμητα έντομα.
Η καλύτερη ώρα για να μαζέψουμε τα άνθη της καλέντουλας είναι όταν είναι μισανοιγμένα και νωρίς το πρωί, αφού όμως έχει φύγει η πρωινή δροσιά. Όσο συχνότερα κόβονται τα λουλούδια τόσο περισσότερο θα ανθίζει το φυτό.
Για να αποξηράνουμε τα λουλούδια της, τα αφήνουμε απλωμένα σε σκιερό και καλά αεριζόμενο χώρο για λίγες μέρες, μέχρι να στεγνώσουν εντελώς. Αποθηκεύουμε τα αποξηραμένα πέταλα σε ένα γυάλινο βάζο σε σκιερό μέρος. Έτσι μπορούν να διατηρηθούν για 1 χρόνο περίπου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου